ਜਥੇਦਾਰ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨਾਗੋਕੇ - ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤ

             ਸਿ¤ਖਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ,ਇਹਨਾਂ ਸਥਾਂਨਾਂ ਦੀ ਪਵਿ¤ਤਰਤਾ ਕਾਇਮ ਰ¤ਖਣ ਲਈ,ਅਤੇ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਾਨੂੰਨ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਕੂਮਤ‘ਤੇ ਦਬਾਅ ਪਾਉਣ ਖ਼ਾਤਰ ਕਈ ਸਫ਼ਲ ਮੋਰਚੇ ਲਾਏ ।। ਜਿੰਨਾਂ ਵਿ¤ਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਿ¤ਖਾਂ ਨੇ ਜੇਲ• ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਕੀਤੀਆਂ । ਇਹਨਾਂ ਹੀ ਜੇਲ• ਯਾਤਰੂਆਂ ਵਿ¤ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਸਿ¤ਧ ਗੁਰਸਿ¤ਖ ਸੀ “ਠਜਥੇਦਾਰ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨਾਗੋਕੂ।ੇ

              ਜਿਸ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿਤਾ ਬੇਲਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ,ਮਾਤਾ ਅਤਰ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁ¤ਖੋਂ ਪਿੰਡ ਨਾਗੋ ਕੇ ਜਿਲ•ਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿ¤ਚ 1894 ਨੂੰ ਹੋਇਆ। ਧਾਰਮਿਕ ਰੁਚੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਿ¤ਚ ਜਿ¤ਥੇ ਘਰ ਦਾ ਮਹੌਲ ਅਸਰਦਾਰ ਹੋਇਆ,ਉਥੇ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਲਹਿਰ ਨੇ ਵੀ ਆਪ ਦੇ ਜੁਆਂਨ ਹੋ ਰਹੇ ਮਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰੀ ਚਾਬੀਆਂ ਦੇ ਮੋਰਚੇ”ਵਿ¤ਚ 1921ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਦਿ¤ਤੀ ਅਤੇ 6 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਕੈਦ ਕ¤ਟੀ। ਕੈਦ ਦੀ ਇਹ ਜਾਗ ਲਗਦਿਆਂ ਹੀ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੇ ਇ¤ਕ ਪਲਟਾ ਖਾਧਾ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਵਿਆਹ ਨਾਂ ਕਰਵਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕਰ ਲਿਆ।

                “ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ” ਮੋਰਚੇ ਸਮੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਹਕੂਮਤ ਦੀਆਂ ਡਾਂਗਾ ਖਾਂਦਿਆਂ ,ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਦੇ ਕੇ ਅਟਕ ਜੇਲ• ਵਿ¤ਚ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਦੋ ਸਾਲ ਦੀ ਫਿਰ ਸਖ਼ਤ ਕੈਦ ਕ¤ਟੀ। ਜੈਤੋ ਮੋਰਚੇ ਸਮੇਂ 9 ਫਰਵਰੀ 1924 ਨੂੰ 500 ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਜੋ ਜ¤ਥਾ ਜਾਣਾ ਸੀ ,ਆਪ ਉਸ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਰਗਰਮ ਸਨ।। ਸਿ¤ਟੇ ਵਜੋਂ ਆਪ ਨੂੰ 8 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਹੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ।। ਧਾਰਾ 17-ਬੀ ਤਹਿਤ ਦੋ ਸਾਲ ਲਈ ਮੁਲਤਾਨ ਜੇਲ• ਦੀਆ ਸੀਖਾਂ ਪਿ¤ਛੇ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿ¤ਤਾ ।,। 1925 ਵਿ¤ਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਅਤੇ ਸੰਕਲਪ ਵੇਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਐਕਟ ਬਨਾਉਣਾ ਅਸੂਲੀ ਤੌਰ‘ਤੇ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰ ਲਿਆ,ਤਾਂ ਦੂਸਰੇ ਸਾਰੇ ਕੈਦੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਆਪ ਨੂੰ ਵੀ ਛ¤ਡ ਦਿ¤ਤਾ ਗਿਆ। 

            1926 ਤੋਂ 1954 ਤ¤ਕ ਪੂਰੇ 28 ਵਰ•ੇ ਆਪ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਬਣੇ ਰਹੇ ।।1926 ਵਿ¤ਚ ਹੀ ਆਪ ਸ਼੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਬਣੇ,ਅਤੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ 28 ਸਾਲ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨਿਭਾਉਣ ਸਮੇ, ਦੋ ਵਾਰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੀ ਬਣੇ।। ਉਹਨਾਂ ‘ਨੇ ਵਧਾਏ ਮਾਲੀਏ ਵਿਰੁ¤ਧ ਬੰਦੋਬਸਤ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਗਠਨ ਵੀ ਕੀਤਾ,ਅਤੇ ਇ¤ਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਇ¤ਕ ਸਾਲ ਕੈਦੀ ਜੀਵਨ ਬਿਤਾਇਆ।                    4 ਜੁਲਾਈ 1930 ਤੋਂ 15 ਜੁਲਾਈ 1933 ਤ¤ਕ ਆਪ “ਸ਼੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ,1933 ਤੋਂ 1936 ਤ¤ਕ “ਜ਼ਿਲ•ਾ ਬੋਰਡ” ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ 1935 ਵਿ¤ਚ “ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ “ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਵੀ ਅਖਵਾਏ । ਜਿ¤ਥੇ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਵਜੋਂ ਨਾ-ਮਿਲਵਰਤਣ ਲਹਿਰ ਸਮੇ ਇ¤ਕ ਸਾਲ ਹੋਰ ਕ¤ਟਣੀ ਪਈ,ਉਥੇ 1937 ਵਿ¤ਚ ਰਿਹਾਈ ਮਗਰੋਂ ਇ¤ਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਦੀ ਮਾਰ ਵੀ ਝ¤ਲਣੀ ਪਈ।

                 1938 ਵਿ¤ਚ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਮਾਲੀਆ ਵਧਾਉਣਾਂ ਚਾਹਿਆ,ਤਾਂ 20 ਜੁਲਾਈ 1938 ਦੇ ਦਿਨ ਇਸ ਵਾਧੇ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿ¤ਚ ਭਾਰੀ ਰੋਸ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ। ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਕੂਮਤ ਨੇ 1600 ਵਿਖਾਵਾਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਦੌਰਾਂਨ ਅਨੇਕਾਂ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋਏ ,ਅਤੇ ਸੈਂਕੜੇ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਵੀ ਹੋਏ,ਪਰ ਮੋਰਚਾ ਚਲਦਾ ਰਿਹਾ ।। ਇ¤ਕ ਲ¤ਖ ਦੇ ਕਰੀਬ ਕਿਸਾਂਨਾ ਨੇ ਇਸ ਅੰਦੋਲਨ ‘ਚ ਹਿ¤ਸਾ ਲਿਆ ।। ਜਥੇਦਾਰ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨਾਗੋ ਕੇ ਨੂੰ ਤਾਂ ਭਾਂਵੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇ¤ਕ ਸਾਲ ਲਈ ਫਿਰ ਕੈਦੀ ਬਣਾ ਲਿਆ ,ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਮਾਲੀਆ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੀ ਗ¤ਲ ਵੀ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲਈ। 

                 1953 ਤੋਂ 1960 ਤ¤ਕ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ,9 ਸਾਲ ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ, ਅਤੇ 1960 ਵਿ¤ਚ ਆਪ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਫੇਰੂਮਾਨ ਸਮੇਤ ਸੁਤੰਤਰ ਪਾਰਟੀ ਵਿ¤ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ।, ਇਸ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਗਠਨ ਰਾਜ ਗੋਪਾਲਾਚਾਰੀਆ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ। 

          1964-65 ਵਿ¤ਚ ਆਪ ਬਿਮਾਰ ਰਹਿਣ ਲ¤ਗੇ,ਅਤੇ ਸਮੇ ਸਮੇ ‘ਤੇ ਲਗਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਸ¤ਟਾਂ ਦਾ ਦਰਦ ਦੁਖੀ ਕਰਨ ਲ¤ਗਿਆ,ਤਾਂ ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਵਿਗੜਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਮ¤ਦੇ ਨਜ਼ਰ ਰਖਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ 10 ਦਸੰਬਰ 1965 ਨੂੰ ਪੀ ਜੀ ਆਈ ਚੰਡੀਗੜ• ਵਿਖੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਭਰਤੀ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ। ਜਿ¤ਥੇ ਇਹ ਨਿਰਭੈ ਯੋਧਾ ਜਰਵਾਣੀ ਮੌਤ ਹ¤ਥੋਂ ਜਿੰਦਗੀ ਦੀ ਆਖ਼ਰੀ ਲੜਾਈ 16 ਜਨਵਰੀ 1966 ਨੂੰ ਹਾਰ ਗਿਆ। ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਚਹੇਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਲ¤ਖਾਂ ਦੁਆਵਾਂ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸਾਹ ਨਾ ਦੁਆ ਸਕੀਆਂ।  ਅ¤ਜ ਉਹ ਭਾਵੇਂ  ਜਿਸਮਾਨੀ ਤੌਰ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਹਨ,ਪਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕੀਤੇ ਲੋਕ ਕਾਰਜਾਂ ਜ਼ਰੀਏ ਜੀਵਤ ਹਨ,ਅਤੇ ਜੀਵਤ ਹੀ ਰਹਿਣਗੇ।।

ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤ

ਭਗਤਾ-151206 (ਬਠਿੰਡਾ) 

ਮੁਬਾਇਲ ਸੰਪਰਕ:98157-07232